Zmagania liberałów z pluralizmem wartości
Liberals’ struggle with the problem of value pluralism

do pobrania/download PDF

Stanisław Mazur

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
ul. Rakowicka 27
31-510 Kraków
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

doi: 10.15678/ZP.2017.39.1.04

SŁOWA KLUCZOWE

liberalizm, konflikt, wartość, pluralizm, monizm, relatywizm

KEYWORDS

liberalism, conflict, value, pluralism, monism, relativism

STRESZCZENIE

Celem artykułu jest krytyczny namysł nad perspektywą ujmowania pluralizmu wartości w obrębie współczesnej liberalnej myśli politycznej. Na początku opisano sposób rozumienia pluralizmu i konfliktu wartości. Następnie zarysowano tradycje ich postrzegania, aby w dalszej części skupić się na analizie dorobku doktryny liberalnej i omówieniu propozycji rozwijanych na jej gruncie. W części końcowej podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy liberalna optyka postrzegania pluralizmu wartości, chroniąc przed monizmem, nie prowadzi w świat ich relatywizmu.

ABSTRACT

This paper aims to explore the approach to value pluralism within contemporary liberal political thought. The paper begins with a discussion of the basic premises related to both value pluralism and value conflict. Then the author examines the successes of value pluralism theory in resolving value conf licts. The final section of the paper attempts to determine whether the liberal approach to value pluralism, protecting us against monism, is not leading us, at the same time, to value relativism.

LITERATURA / REFERENCES

  1. Berlin, I. (1998). The First and the Last. New York Review of Books, 14.05.
  2. Berlin, I. (1994). Dwie koncepcje wolności, tłum. D. Grinberg. W: idem, Cztery eseje o wolności (s. 178–233). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. Berlin, I. (2002). Pod prąd. Eseje z historii idei, tłum. T. Bieroń. Poznań: Zysk i S-ka.
  4. Berlin, I. (2004). O dążeniu do ideału, tłum. M. Tański. W: idem, Pokrzywione drzewo człowieczeństwa, tłum. M. Pietrzak-Merta, M. Tański. Warszawa: Prószyński i S-ka.
  5. Berlin, I., Polanowska-Sygulska, B. (2006). Unfinished Dialogue. Amherst, NY: Prometheus Books.
  6. Berlin, I., Williams, B. (1994). Pluralism and liberalism: A reply. Political Studies, 42, 306–309.
  7. Bocheński, T. A. (2014). Berlina wyzwanie rzucone filozofii polityki. Próba analizy pluralizmu wartości. W: M. Maciejewski, M. Marszał, M. Sadowski (red.), Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej (s. 537–564). Wrocław: Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
  8. Borradori, G. (2008). Filozofia w czasach terroru. Rozmowy z Jürgenem Habermasem i Jacquesem Derridą, tłum. A. Karaluk, M. Kilanowski, B. Orlewski. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie.
  9. Brighouse, H. (2007). Sprawiedliwość, tłum. S. Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
  10. Ciszewski, A., Dyrda, A. (2013). Remedium wobec diagnozy, czyli jak liberalizm polityczny odpowiada na fakt niezgody. Diametros, 37, 13–33.
  11. Coser, L. A. (2009). Funkcje konfliktu społecznego. Współczesne teorie socjologiczne, tłum. S. Burdziej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
  12. Dewey, J. (1958). The Public and It’s Problem. Athens, GA: Swallow Press.
  13. Durkheim, E. (1999). O podziale pracy społecznej, tłum. K. Wakar. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  14. Gallie, B. (1971). Philosophy and Historical Understanding. New York: Schocken Books.
  15. Galston, W. (1999). Cele liberalizmu, tłum. A. Pawelec. Kraków–Warszawa: Wydawnictwo Znak–Fundacja im. Stefana Batorego.
  16. Gellner, E. (1997). Postmodernizm, rozum i religia, tłum. M. Kowalczuk. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  17. Gray, J. (1993). Postliberalism. Studies in Political Thought. New York: Routledge.
  18. Gray, J. (1995). Isaiah Berlin. London: HarperCollins.
  19. Gray, J. (2001). Dwie twarze liberalizmu, tłum. P. Rymarczyk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
  20. Habermas, J. (1993). Obywatelstwo a tożsamość narodowa. Rozważania nad przyszłością Europy, tłum. B. Markiewicz. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
  21. Habermas, J. (1998). Between Facts and Norms: Contributions to a Discourse Theory of Law and Democracy, tłum. W. Rehg. Cambridge, MA: MIT Press.
  22. Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego. Racjonalność działania a racjonalność społeczna, t. 1, tłum. A. M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  23. Habermas, J. (2000). Filozoficzny dyskurs nowoczesności, tłum. M. Łukasiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
  24. Habermas, J. (2002). Teoria działania komunikacyjnego, t. 2, tłum. A. M. Kaniowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  25. Habermas, J. (2004a). Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja rozumu, tłum. W. Lipnik. Warszawa: Oficyna Naukowa.
  26. Habermas, J. (2004b). Od wrażenia zmysłowego do symbolicznego wyrazu, tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa: Oficyna Naukowa.
  27. Habermas, J. (2005). Faktyczność i obowiązanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, tłum. A. Romaniuk, R. Marszałek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  28. Habermas, J. (2009). Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej, tłum. A. Romaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  29. Hardy, H. (2000). Isaiah Berlin’s Key Idea. Pobrane z: http://berlin.wolf.ox.ac.uk/writings_on_ib/hhonib/isaiah_berlin%27s_key_idea.html.
  30. Kekes, J. (1984). ‘Ought’ implies ‘can’ and two kinds of morality. The Philosophical Quarterly, 34, 459–467.
  31. Kekes, J. (1993). The Morality of Pluralism. Princeton: Princeton University Press.
  32. Kekes, J. (1997). Against Liberalism. Ithaca: Cornell University Press.
  33. Kekes, J. (1998). A Case for Conservatism. Ithaca: Cornell University Press.
  34. Kymlicka, W. (1998). Współczesna filozofia polityczna, tłum. A. Pawelec. Kraków: Wydawnictwo Znak.
  35. Lakoff, G., Johnson, M. (2010). Metafory w naszym życiu, tłum. T. Krzeszowski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
  36. Luhmann, N. (2008). Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, tłum. M. Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
  37. Platon (2002). Teajtet, tłum. W. Witwicki. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
  38. Polanowska-Sygulska, B. (2007). Wokół sporu o normatywny pluralizm wartości. W: D. Pietrzyk-Reeves (red.), Pytania współczesnej filozofii polityki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  39. Prostak, R. (2004). Rzecz o sprawiedliwości. Komunitarystyczna krytyka współczesnego liberalizmu amerykańskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  40. Rawls, J. (1987). The Idea of an Overlapping Consensus. Oxford Journal of Legal Studies, 1 (7), 1–25.
  41. Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości, tłum. A. Romaniuk, M. Panufnik, J. Pasek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  42. Rawls, J. (1998). Liberalizm polityczny, tłum. A. Romaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  43. Rawls, J. (1999). The Domain of the Political and Overlapping Consensus. W: idem, Collected Papers, red. S. Freeman (s. 421–449). Cambridge, MA: Harvard University Press.
  44. Raz, J. (1990). Facing diversity: The case of epistemic abstinence. Philosophy & Public Affairs, 19, 3–46.
  45. Rorty, R. (2009). Filozofia jako polityka kulturalna, tłum. B. Baran. Warszawa: Czytelnik.
  46. Sadurski, W. (2003). Liberałów nikt nie kocha. Eseje i publicystyka 1996–2002. Warszawa: Prószyński i S-ka.
  47. Sandel, M. (1982). Liberalism and Limits of Justice. Cambridge: Cambridge University Press.
  48. Schutz, A. (2008). O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, tłum. B. Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
  49. Schwartz, S. H., Bilsky, W. (1987). Toward a psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550–562.
  50. Schwartz, S. H., Bilsky, W. (1990). Toward a theory of the universal content and structure of values: Extensions and cross-cultural replications. Journal of Personality and Social Psychology, 58, 879–889.
  51. Strauss, L. (1998). Sokratejskie pytania. Eseje wybrane, tłum. P. Maciejko. Warszawa: Fundacja Aletheia.
  52. Sunstein, C. S. (2000). Practical reason and incompletely theorized agreements. W: E. Ullmann-Margalit (red.), Reasoning Practically (s. 98–122). Oxford: Oxford University Press.
  53. Talisse, R. B. (2012). Pluralism and Liberal Politics. New York: Routledge.

SUGEROWANE CYTOWANIE / SUGGESTED CITATION

Mazur S. (2017), Zmagania liberałów z pluralizmem wartości, Zarządzanie Publiczne, nr 1 (39), s. 36-48.